Nerea Reparaz: “Telebista eta irratia, orain arte ezagutu ditugun moduan, desagertu egingo dira”

Arbizutik Parisera egin zuen salto, eta Champs Elysees kaletik Gaur Egun-ekoplatora. Xumea eta zorrotza da Nerea Reparaz, eta ez du esajeraziorik edo antzerkirik behar ikus-entzuleen arreta bereganatzeko. Bere gertutasunarekin eta umiltasunarekin, geu ere konkistatu gaitu kazetari nafarrak.

Nerea Reparaz, kazetaria zara eta Gaur Egun-eko aurkezlea. Ongi etorri TTAPera!

Eskerrik asko.

Ze titular jarriko zenioke gaur egungo munduari?

Aldakorra, esango nuke. Izugarri gainera. Hori jarriko nioke, oso aldaketa sakonak eta azkarrak ari direlako gertatzen.

Eta zuri dagokizu hori kontatzea. Noiz eta nola erabaki zenuen kazetari izatea?

Ez nuke esango txikitatik erabakita neukan edo bokaziozko zerbait izan zenik. Egia da etxean badudala erreferente bat, lehengusua, Mikel Reparaz bion lankidea, eta horrek beti erakarri ninduela. Ikustea nola ibiltzen zen, bere garaian, munduan gauza ezberdinak kontatzen: gatazkak, hauteskundeak, bake prozesuak… eta hori iruditzen zitzaidan pasada bat. Eta hori beti eduki nuen, belarri atzean, baina egia esan karrera hasi baino apur bat lehenago erabaki nuen, ze aurretik gustatzen zitzaidan itzultzaile izatea Europako Parlamentuan edo horrelako zerbait. Eta azken momentuan izan zen.

Orduan, ez zenuen imajinatzen aurkezle izaten amaitzea.

Ez, ezta gutxiago ere!

Nolakoa da zure egunerokoa? Nolakoa da zure lana?

Badago lan bat EITBra iristean hasten dena eta beste bat da etxean eta etengabe egiten duzun hori. Azkenean, gaurkotasuna jarraitu behar duzu, etengabe ibiltzen zara bat eta beste irakurtzen, ikusten… Eta gero, behin ETBra sartzean, errazenetik hasten naiz: jantzitegia, makillajea… Eta gero egiten dugu bilera editorearekin, editore laguntzailearekin eta errealizazioarekin, ikusteko ze forma eman behar diogun egun horretako albistegiari: ze gai, ze ikuspuntu, nork egingo dituen, nola egingo dugun… Nolabait, gorpuztea gau horretako albistegia. Eta hortik aurrera, etengabe idazten hasten gara bukaeraraino, platora iristeraino. Zortzietan puntuan, apur bat lehenago, platoan egoten naiz beti, eta hori izaten da arratsaldean zehar egindako lanaren fruitua.

Eta batzuetan platoan ere bai idazten, azken momentuan.

Bai, gehienetan ordenagailua eramaten dut nirekin, eta denbora eman ez didan hori bukatzen dut. Askotan gertatu daiteke gai konplexuren bat tokatzea albistegian, eta gai horrekin zabiltza buru-belarri, baina albistegi oso bat daukazu egiteko! Eta azkeneko gai horiei ere euren arreta dosia eman behar zaie. Orduan, bai, pasatzen da.

Lortzen al duzu deskonektatzea?

Erabat-erabat, ez. Oporretan joaten naizenean, bai, orduan egiten dut ahalegina benetan mozteko eta albistegiak egunero ez ikusteko. Baina bestela, egunerokoan, deskonexio hori ez da existitzen. Niretzat, puntu horretan, pertsonala eta profesionala nahastu egiten da. Nik uste, hori kazetari guztioi gertatzen zaigun zerbait dela.

Albistegiari zure ukitua ematen saiatzen zara?

Bai, noski, saiatzen naiz. Hor badago erabaki editorial bat, eta erabaki hori errespetatu egin behar da. Baina esan dizudan moduan, horren aurretik bilera bat dago, editorearekin hartu-eman bat dago. Eta nik editoreari ere ematen diot nire iritzia edo kontatzen diot nola ikusten dudan nik gai hori. Aurkezle izateak gauza on asko dauzka, eta ez hain onak ere bai. Eta gertatu daiteke editorearen erabaki batekin %100 ados ez egotea. Orduan, hor bilatu behar duzu oreka, ez? Nola kontatzen duzun, baina esan dizuten hori erabat apurtu gabe… Eta negoziaziotik ere badauka.

Zein esango zenuke dela zure estiloa aurkezteko orduan?

Xumea eta zorrotza. Antzerki eta keinu gehiegirik ez zait gustatzen. Saiatzen naiz, nahiz eta tonua serioa izaten den normalean eta ni nahiko identifikatzen naizen tonu serio horrekin, gertutasun apur bat ere erakusten. Kazetariak eta aurkezleak izateaz gain herritarrak ere bagara, eta gaiak uzten badu behintzat, apur bat aurpegiak ere aldatu eta irribarre apur bat nik uste eskertzen dela etxean, naturaltasuna eta gertutasuna.

Eta euskararen aldetik?

Ni oso eroso sentitzen naiz euskaraz lanean, oso gustura. Egia da ez dudala propio nik erabaki euskaraz lan egitearen hori, ze izan zitekeen ETBren barruan espainolez lan egiten amaitzea, edo Parisen egon nintzenean ere bietara aritzen nintzen. Baina bukatu dut euskaraz lanean eta ni sentitzen naiz etxean bezala. Eta uste dut euskaraz bezala ez nukeela egingo beste edozein hizkuntzatan.

Eta saiatzen zara zure ekarpenak egiten? Ze, askotan, termino berri asko erabiltzen ditugu, kontzeptu asko, azalpen asko eman behar izaten dira… Saiatzen zara zure berezko euskara hori plazaratzen?

Bai. Ni nafarra naiz, Arbizun gure euskalkia ere badaukagu. Eta batzuetan, eta bereziki berehalako horretan, zuzeneko horretan eta prestatuta ez dagoen horretan ateratzen dira gauza batzuk nahi gabe ere. Euskara batuan egiten dugu beti albistegietan, baina noizean behin ateratzen dira. Eta gero beti sortzen dira termino berriekin-eta zalantzak, baina horretarako ditugu euskaran adituak gure lana errazten dutenak eta laguntzen digutenak, eta haiekin ere hartu-emana etengabekoa izaten da.

Albiste onak ala txarrak ematen dituzu gehiago?

Zaila da galdera hori. Egia da albistegiei jartzen zaigula albiste txarren etiketa hori, baina denetarik dago: badaude albistegi batzuk argiago eta beste batzuk ilunago. Ez nuke jakingo esaten. Akaso txarrak? Ez dakit.

“Egunerokoan ezinezkoa da deskonektatzea; profesionala eta pertsonala nahastu egiten da”

Eta ze motatako gaiak gustatzen zaizkizu gehien?

Gizarte gaiak, eta interes bereziarekin jarraitzen ditut nazioarteko gaiak. Gure albistegian albiste garrantzitsuenak, noski, gertuko albisteak dira, Euskal Herriko albisteak. Baina niri interesatzen zaizkit nazioarteko gaiak, eta begi bat izaten dut horretan.

Eta beharrezkoa da, ezta? EITBren indarguneetako bat da korrespontsal asko dituela eta nazioarteko albiste horiek asko zaintzen dituela.

Bai, eta ezin da saihestu. Gaur egun, bizi garen mundu hau erabat globalizatutako mundu bat da. Gurea zaindu behar da, baina ezin da ukatu gaur egun nazioartean denak daukala eragina. Hemendik milaka kilometrora gertatzen den horrek gurean ere izango du eragina era batera edo bestera, eta hori kontatu behar da. Gure Euskal Herriko begiradatik, gure modura eta gurera ekarrita, baina kontatu behar da; horrek eduki behar du toki bat.

Nola ikusten duzu gaur egungo kazetaritza?

Erronka handiekin. Nik uste, kazetaritzaren historia markatuko duten aldaketekin. Eta ari naiz digitalizazioaz, transformazioaz. Telebista eta irratia, orain arte ezagutu ditugun moduan, desagertu egingo dira. Hedabideak bilakatuko dira nolabaiteko plataforma erraldoiak, eta kontsumitzaileak arituko dira mugitzen plataformatik plataformara, muga horiek existituko ez balira bezala. Eta horretan, garrantzitsua da jakitea erabiltzaile horrek zer egiten duen, non klikatzen duen, zer irakurtzen duen, noraino irakurtzen duen, azken ordukoak bakarrik interesatzen zaizkion… Eta horren arabera, egokitzen joan. Eta etorkizunera begira, gazteengan pentsatu. Z belaunaldikoak natibo digitalak dira, eta, nahi edo ez, argi dagoena da haien informazio-iturri nagusia sare sozialak direla. Badakit erresistentzia handia dagoela kazetaritza sare sozialetara eramatearekin, TikTokera eramatearekin; nahiko iritzi kontrajarriak daude. Baina nik uste dut hori ukatzen ari garen bitartean transformazio horretan eta eraldaketa horretan atzean geratuko garela. Baina ari da kazetaritza aldatzen eta teknologiarekiko hasierako erresistentzia horiek aldatu dira, eta nik behintzat, buru-belarri ikusten ditut hedabideak horretan.

Eta nola ikusten duzu kazetarion lana? Ze, orain ematen du edonor izan daitekeela kazetari. Twitterren, gaur egun X plataforma deitzen den horretan, edozeinek igo dezake argazki bat, istorio bat, bideo bat, eta askotan biralizatu egiten da hori.

Nik uste hemen desberdindu behar direla bi gauza oso desberdin: gauza bat da kazetaria eta beste bat da informazio igorlea. Egia da informazio igorle gaur egun edozein izan daitekeela; esan dugu X plataforman, esaterako. Horrek gauza onak ekarri ditu, noski. Baina ekarri du, halaber, desinformazio izugarri bat: fake news direlakoak; dena nahasten da; ez dakigu zer den egia eta zer ez… Eta hor, hain zuzen, nik uste indarra hartu duela kazetarion lanak. Hor gaudelako, benetan herritarrei kontatzeko nola diren gauzak eta informazio landuago bat emateko bere testuinguruarekin, kontrastatutako iturriekin, eta nik uste bi gauza horiek desberdindu egin behar direla.

Adimen artifiziala ere hor dago. Geroz eta gehiago erabiltzen da, geroz eta gauza gehiagorako. Aurkezle birtualak ere badaude. Beldurra ematen al dizu horrek etorkizunera begira?

Beldurra ez dakit, bertigoa bai. Bertigo handia ematen du, ze argi dagoena da aldaketa sakonak ekarriko dituen zerbait dela. Baina nik uste oraindik garapen prozesuan dagoenez, azkarra baina garapen prozesuan, apur bat berde dagoela eta ezin dugula jakin zehazki kazetaritzan nola eragingo duen. GPT txata, esaterako, gai da sinesgarriak diren testuak egiteko, nahiz eta akatsak ere egiten dituen, ez? Baina zerbait sinesgarria egiten du. Eta hori sartzen baduzu gaur egun dagoeneko dugun desinformazio giro horretan, areagotu egiten du. Beraz, kezka edo arrisku hori badago, baina noraino iritsiko den? Ni ez naiz ausartzen esatera.

Argi dago etorkizunean oso ezberdina izango dela gure lana.

Bai. Espero dudana da inteligentzia artifizialak erraztea gure lana. Alegia, gu gai izatea inteligentzia artifizial horrek ematen dizkigun erremintak erabiltzeko. Eta inteligentzia artifizial horrek ez ordezkatzea profesionalak, ze nik uste dut albistegiek edo kazetaritza orokorrak gizatasun hori behar duela. Gizakiei zuzentzen gatzaizkie, eta nik uste hori bakarrik hezur-haragizko kazetariek bakarrik eman dezakegula.

Fake news–ak ere hor daude. Adimen artifizialarekin geroz eta zailagoa da jakitea zer den egia, zer den gezurra, zein argazki dagoen manipulatuta, zein ez… Zer egiten duzu horren aurrean?

Hor saiatu behar gara beti lehen iturrira jotzen. Gero eta garrantzitsuagoa da gardentasuna, iturrien aldetik eta hedabideon aldetik. Gardentasunez erakutsi nondik datorren hori, eta, ni behintzat, saiatzen naiz lehen iturri horretara jotzen. Eta zentzu horretan, nik uste dut hedabideak ere ari direla euren arauak eguneratzen eta datorren horri mugak jartzen edo babesten.

Seriotasuna alde batera utziko dugu orain. Nerea, beti trajea jantzita agertzen zara. Zure erabakia izan zen edo ez?

Bai, hein batean, bai. Jantzitegiko lankideak dauzkagu eta aurkezten hasi aurretik haiekin hizketan aritu nintzen; kontatu nien ni eroso sentitzen naizela prakekin. Proba batzuk egin genituen. Trajearekin ni eroso sentitzen naiz, ondo sentitzen naiz; eta ordutik hona, beti trajearekin, kolore guztietako trajeekin, baina uste dut azkenean nire estiloa bilakatu dela aurkezle moduan.

Euskal Herriko Merkel zara. Ze Merkelek ere kolore guztietako trajeak izaten zituen!

Bai, hori gurasoek esaten didate! Merkel bezala, egunero kolore bateko trajea.

Anekdotaren bat edo izango duzu. Platoan gertatu zaizun zailena edo deigarriena zer izan da?

Gauza asko gertatzen dira, zuzenekoak hori dauka. Badakizu, prompter bat daukagu. Guk idazten ditugu gure pasoak, gure testuak, baina gero prompter bat daukagu.

Hori da irakurtzeko erabiltzen den pantaila bat.

Hori da irakurtzeko erabiltzen den sistema, hain justu; kamerari itsatsita dago  eta hortxe irakurtzen dugu. Ba, gertatu zait azken momentuan eta albistegia hasteko segundo batzuk falta direla, artezleak esatea: “bueno, Nerea, lasai, baina ez dugu prompter-ik edukiko!”. Noski, albistegi batean zenbat gai sartzen dira! Baina ezin duzu ezer egin, aurrera jarraitu behar duzu, ezin duzu platotik ihes egin korrika. Hori horrela da. Orduan, hori gertatu izan zait eta egiten duzu. Nik ez dakit etxean zenbat nabaritzen den, zure buruan sekulakoa izan dela uste duzu, baina egiten duzu, moldatzen zara. Eta horrelakoak, asko. Gogoratzen dut, era berean, eta hau potoloa izan zen, talibanek Kabul hartu zutenean, atentatuak gertatzen ari ziren, gauza asko gertatzen ari ziren nazioartean eta bereziki Afganistanen. Ba, egun horretan bertan, sistema guztiak huts egin zigun. Eskaletak, ordenagailuko sistemak, ez zuen funtzionatzen. Bideoak ezin ziren fuseatu, alegia, ezin ziren bidali gero zuzenean emateko. Eta orduan, lan egin behar izan genuen garai batean bezala: Wordean idazten edo paperean bertan idazten, teletiporik gabe eta ahal genuen moduan, horrelako kontingentzia erredakzio txiki batean. Baina aldi berean polita izan zen, ze hor konturatu ginen zeinen garrantzitsua den talde lana. Edo niri behintzat sentsazio hori eman zidan. Denok jartzen garenean bakoitza bere aldetik jartzen, edozein baldintzatan atera dezakegu albistegi bat aurrera. Ze albistegia egunero-egunero aurrera atera behar da, berdin du zer gertatzen den.

“Fake news-en aurrean gero eta garrantzitsuagoa da gardentasuna”

Eta beti ordu berean, gainera!

Eta beti ordu berean, ezin gara atzeratu! Baten batean gertatu da minutu batzuk atzeratzea, baina ezohikoa da.

Nerea, Frantziako korrespontsala izan zinen lau urtez. Nola gogoratzen duzu etapa hori?

Niretzat da nire bizitza profesionaleko eta pertsonaleko etaparik politena eta aberasgarriena. Pila bat ikasi nuen. Pentsa, ni iritsi nintzen bertara 24 urte nituela, kazetaritzan lehenengo pausoak ematen ia-ia; irratitik nentorren. Eta orain atzera begiratzen dut eta iruditzen zait nahiko pauso ausarta izan zela. Ze, horixe, 24 urte, bere garaian frantsesa ere ez nuen menperatzen, nire burua aurkezteko eta gutxi gehiago, telebista ez nuen sekula egin, Parisen ez nuen inor ezagutzen… Baina momentu horretan rock and rolla nahi nuen eta Parisera joan nintzen. Eta izan da eskolarik onena.

Zer eman dizu Frantziak?

Gauza asko. Eman dit aukera oso jende interesgarria ezagutzeko, momentu historikoetan ere hor egoteko, eta asko ikasteko profesionalki. Eta maila pertsonalean asko eman dit, noski.

Eta kendu? Zerbait kendu dizu?

Denbora. Denbora asko. Zuk badakizu oso ondo nola diren korrespontsaliak, eta lehen aipatzen genuen muga profesional eta pertsonalaren hori oso, erabat lausoa da; hori desagertu egiten da. Eta ematen duzu zure denbora guztia. Astelehenetik igandera hor zaude; zerbait gertatzen bada, egon behar duzu, ze ardura puntu horrekin joaten zara beti, eta hori onartuta. Eta zerbait potoloa gertatzen denean, interes handikoa, zure bizitza bilakatzen da horrelako nebulosa moduko bat eta zaude horretara eta bakarrik horretara. Eta batzuetan oso nekagarria izan daiteke. Baina hain da polita, oreka horretan merezi baitu.

Zein albiste eman zenuen? Zein da gogoratzen duzun albiste hori? Noiz esan zenuen: hemen nago, hau kontatzen nago.

Asko dauzkat, bat aukeratzea bakarrik zaila egiten zait. Batzuk onak eta besteak txarrak. Iritsi berritan tokatu zitzaidan joatea Mantxako Kanalera itsatsita dagoen kaleko oihana deitzen zioten migratzaileen kanpalekura, eta izan zen niretzat zaplazteko bat bezala, migrazioaren dramarekin lehen aurrez aurreko bat bezala. Hor hartu nion neurria migrazioaren tragedia honi, eta horrek markatu ninduen hasteko eta behin. Eta hortik aurrera, gauza asko. Ni gertatu nintzen atentatu potoloak gertatu eta gutxira, eta giroan bazegoen zerbait; ez dakit beldur sentsazioa zen, edo segurtasun falta;  arnastu egiten zen hori. Eta izan ziren eraso saiakerak, eta gauza horiek guztiek markatu naute. Gero, hauteskunde prozesuak ere nekagarriak baina oso interesgarriak dira. Eta gero, txikikeriak: istorio pertsonalak, albistegiari beste tonu bat emateko balio duten horiek nik asko gozatzen ditut, eta horrekin ere geratzen naiz.

Zerk harritu zintuen gehien frantziarrengandik? Ze, normalean, atzerrira goazenean buruan ideia batzuk izaten ditugu eta gero aurkitzen duguna askotan oso ezberdina izaten da. Zerk harritu zintuen zu?

Egia da, Frantzia gauza bat dela eta Paris beste bat. Estatu Batuak eta New York izan daitezkeen bezala, hiriak askoz anitzagoak dira eta aurkitzen duzu denetarik. Ziurrenik nire esperientzia ez litzateke berdina izango Frantziako herri txiki batean egon izan banintz. Baina, oro har, bai iruditu zitzaidan zaila hasieran gure sektoreko edo ogibideko jendea ez den horrekin hartu-emanean jartzeko. Bakoitza oso berera doala, nahiko indibidualista iruditu zitzaidalako, Arbizutik nentorrelako igual ere bai, kar-kar. Baina gero nire txokoa egin nuen, eta nire esperientzia erabat aldatzeko balio izan zidana izan zen frantsesa ikastea, eta hortik aurrera sentitu nintzen askoz integratuago, askoz lasaiago, askoz gusturago. Hizkuntzak egiten duena, ez? Hona etorri eta euskara ikastea bezalaxe. Niretzat hori izan zen klika.

Eta ze ohitura hartu dituzu frantziarrengandik? Ba, ez dakit, beti baguettea erosten duzu?

Ba, agian exijenteagoa naizela ogiarekin? Akaso hori izan daiteke. Esan behar dut, ordutegi aldetik, bazkaltzeko eta afaltzeko nire ordutegiak nahiko frantsesak direla. Ez zait berandu bazkaltzea eta afaltzea gustatzen, eta gero errezeta pila bat ere ekarri ditut nirekin. Musika ere bai. Frantziako talde eta artista dezente jarraitzen ditut, eta gustatzen zait, hain etapa kuttuna izan denez, sentitzea oraindik ere lotuta nagoela.

Kostatu egin zaizu Euskal Herrira ohitzea?

Ez. Egia da, korrespontsal moduan zaudenean, ni Frantzian nengoenean, nengoela benetan hor sartuta eta hango gaiekin, eta apur bat martziano bilakatzen zara gai jakin batzuekin. Eta gero hona etortzen zara eta konturatzen zara gauza asko bazterrean utzi dituzula eta berriro eguneratu behar zarela hemengo erreferentziekin, hemengo xehetasun guztiekin. Baina hori aste gutxiren bueltan hartzen duzu, eta bestelakoan Euskal Herrira etxera bueltatzea da, orduan, kostatu zentzu horretan ez.

Ez zara bizi Arbizun. Askotan joaten zara etxera?

Nahiko nukeena baino gutxiago, egia esan. Askotan gurasoak etortzen dira Bakiora; Bakion bizi naiz orain. Baina niretzat Arbizu da oxigenoa, Arbizu da airea, Arbizu da etxea, eta nik uste Arbizun sentitzen dudan bake hori ez dudala beste inon sentitzen.

Reparaztarren sagakoa zara. Zeuk aipatu duzu: Mikel Reparaz EITBko Nazioarteko burua zure lehengusua da, Pello Reparaz Zetak taldeko abeslaria ere bai. Badago beste lehengusurik hor saltoa emateko prest?

Nire ahizpa musikari nahiko lotuta dago, arte zuzendari moduan eta bideoklipekin eta artisten irudia eramaten, baina gehiago kameren atzealdean aritzen da. Eta gainontzekoan, artistak bai, baina foku aurrean ez, beste modu batekoak!

Azken galdera, Nerea. Non ikusten duzu zure burua hamar urte barru?

Galdera zaila iruditzen zait oso, ze oso aldakorra da telebista ere. Eta kazetaritzari lotuta eta gaurkotasunari lotuta, hori seguru, edo behintzat nik nahi nuke. Eta horren barruan non? Ba, batek daki. Hemen, etxean, oso gustura nago, nazioarteak ere deitzen nau edo erakartzen nau… Ikusiko dugu!

Eskerrik asko, benetan. Oso gustura egon naiz elkarrizketa honetan, eta uste dut jendeak benetan nolakoa zaren ikusteko aukera izango duela, ze askotan telebistan transmititzen duguna oso ezberdina izaten da.

Pozten naiz! Eskerrik asko!