Eder Aurre: “Euskal Herrian sekulako estiloa genuen, baina globalizazioarekin esentzia galdu dugu”

Moda diseinatzaile bilakatzea izan da Eder Aurreren (Portugalete, 1993) ametsetako bat, eta dagoeneko marka propioa sortu du. Modaren munduan lekua egiten ari da Aurre, “lanarekin eta ahalegin handia egiten”, eta Bilboko EITBren egoitzan elkarrizketatu du Ana Goitiak.

Kaixo, Eder! Bilbon gaude, baina zu Portugaletekoa zara, ezta?

Kaixo! Bai, Portugaletekoa.

26 urte besterik ez duzu. Oso gaztea zara eta diseinatzailea, gainera… Nola hasi zinen mundu horretan?

Betidanik gustatu izan zaizkit arropak eta oihalak, baina tradizioa amama Doloresengandik datorrela uste dut. Berak josi egiten zuen, eta izugarrizko arropak egiten zituen. Arropa horiek, gainera, ikusi ahal izan ditut gaur egun. Pasio hori, beraz, beragandik datorkit.

Zure etxean jostunen mundua, beraz, asko biziko da ere?

Ez bereziki. Amari, adibidez, modaren inguruan irakurtzea gustatzen zaio, baina, berak esaten duen moduan, ez zaio botoi bat ere jostea gustatzen. Eta aitari eta anaiari ere ez zaie gustatzen. Beraz, amama Doloresi bakarrik.

Zuk txikitatik izan duzu argi diseinatzailea edo jostuna izan nahi zenuela?

Beti izan dut buruan, baina arkitektura ere bai. Barruko diseinatzaile izatea ere gustuko nuen, eskaparatismoa… Baina dena diseinuarekin lotuta.

Eta noiz esan zenuen, “ama, moda diseinatzailea izan nahi dut”?

Batxilergo artistikoa bukatu nuenean bide bat hartu behar izan nuen, eta eseri eta ondo pentsatu nuen. Horrela animatu nintzen hau nire mundua zen ala ez probatzera. Eta ez dut inolako dudarik, hau da nire mundua. Argi eta garbi dut hau dela nire pasioa.

Arkitektura ere esan duzu gustuko duzula. Oso lotuta daude arkitektura eta moda diseinua, ezta?

Bai; arkitektoak diren lagunak ditut eta patroi bat ikusten dutenean egiturekin lotzen dute. Azkenean, paper batean forma eta bolumena duen egitura egiten dugu guk ere. Hori oihalekin edo adreiluekin egin daiteke; beraz, badago erlazioa.

Moda diseinua ikasi eta, bat-batean, CreaModa etorri zen. Diseinatzaile berriak aurkeztu zineten, eta zuk irabazi zenuen. Nola joan zen?

CreaModa lehiaketarik bereziena da niretzat. Hori izan da mundutxo honetan burua sartzeko benetako tranpolina. Ez da mundu erraza, eta horrelako lehiaketek asko laguntzen dute.

Ni epaile moduan egon nintzen, 2015ean, eta oso argi zegoen zuk irabaziko zenuela. Igartzen zen… eta CreaModatik gaur egunera, zure marka propioa duzu, ezta?

Lehiaketan izena eman nuenean, Laga markan lan egiten nuen, diseinatzaile, baina barruan tripazorriak nituen, ez nengoelako eroso han lan egiten. Nire buruak beste alde batetik joan nahi zuen, eta, horregatik, nire marka propioa sortu nuen. Eta horretan nago; kar, kar, kar…

Ez da erraza izango gaur egun marka propioa sortzea…

Ez da erraza, ez. Gainera, Bilbon ez dago industria handi bat honen inguruan, eta horrek prozesua asko zailtzen du.

Beharbada, gaur egun multinazionalak sartu direlako? Edo moda globalizatu delako?

Alde batetik, bai. Baina Bilbon estilo handia izan dugu modari dagokionez. Baina moda-industria handirik ez dugu izan, nahiz eta denda oso onak eta lehenengo lerroko firmak egon. Gure arazoa industriarena izan da. Bartzelonan, adibidez, produkzio handiagoak egin ahal dituzten lantegiak daude. Eta gaur egun, diseinatzaile berrientzat, oso zaila da kolekzio bat ateratzea hemen industria hori ez badugu. Hori da gure arazo handiena.

Eta zure markan, eguneroko arropak egiten dituzu, neurrira ere egiten dituzu, eta, horrez gain, pasareletarako ere diseinatzen duzu. Eta prozesu osoa zuk bakarrik egiten duzu?

Hori da. Atelierrean ni bakarrik nago. Ni naiz atelierraren burua, eta nik egiten dut esan dituzun horien guztien prozesu osoak.

Eta nola ematen dizu denbora?

Lan asko egiten… ez dago beste sekreturik. Zerbait nahi duzunean hori lortzeko lan egiten duzu, gogor, eta ahalegin handiarekin, eta, azkenean, prozesu guztia ondo ateratzen da.

Nolako arropa egiten duzu egunero erabiltzeko?

Eguneroko arropa komertziala egiten dut. Jakak, parkak, kirol-jertseak… Bereziak dira, baina egunerokoan erabiltzeko modukoak. Pasareletan aurkezten ditudan jantziak bereziagoak dira. Bereziagoak, batez ere oihal bereziak eta kalitate handiagokoak erabiltzen ditudalako. Horiek ez dira egunero erabiltzeko arropak. Eta neurrira egiten ditudan jantziak ezkontzetan erabiltzekoak-eta izaten dira.

Eta neurrira egiten dituzunak pertsonaren arabera egiten dituzu edo aurretik zeneukan diseinu batetik abiatzen zara?

Pertsonalizatuta diseinatzen dira. Gainera, prozesuaren momenturik garrantzitsuena, niretzat, lehenengo elkarrizketa izaten da. Orduan azaltzen dit pertsona horrek, gutxi gorabehera, zer nahi duen edo zer ideia duen buruan.

Azkenean, prozesu bat, ezta? Elkarrizketa bat lehenengo, pertsona hori nolakoa den, zer gustatzen zaion eta jantzia zertarako izango den jakiteko, eta gero, patroiarekin hasten zara…

Hori da. Eguneko edo gaueko ezkontza den, ze kolore aukeratu, ze forma eman, zein oihal mota gustatzen zaion… Momentu zehatz baterako jantzi bat da, bai, baina prozesu baten emaitza da. Eta prozesu hori bizitzea polita eta garrantzitsua da, mundu honek nola funtzionatzen duen jakiteko.

“Bilbon moda industriarik ez egotea arazoa da diseinatzaile berriontzat”

Jantzi bakoitza artelan bat dela esan dezakegu, ezta?

Bai; nik egiten ditudan jantzi pertsonalizatuen kasuan, bakarrik dago horrelako bat munduan.

Eta zenbat denbora ematen duzu horrelako jantzi bat egiten?

Jantziaren arabera izaten da. Gure lanbidean denbora oso preziatua izaten da. Baina, gutxi gorabehera, hilabete eta erdi edo bi hilabeteko prozesua izaten da. Horrela, prozesu osoa inolako presarik gabe egingo genuke. Hala ere, aste bakarrean ere jantziak egin izan ditut. Baina aste bakarreko gauza horiek konfiantzako jendeari egin izan dizkiot.

Bezero fidelak dituzu?

Bai, noski. Jantzi edo jaka batekin hasi ziren bezeroak, eta, apurka, fidelizatu egin dira. Eta fidelizatu dira erosle bezala, baina lagunak izaten bukatu dute.

Bezero fidelak beharko dira, gaur egun, gazteentzat marka bat sortzea ez delako erraza izango…

Ez da erraza, ekonomikoki ere traba handiak ditugulako. Ez dira bakarrik oihalak eta produkzioa. Oihalak erostea, autonomo kuota ordaintzea, eta ez da merkea… Mundutxo honetan, gainera, bakarrik hasten zara, inongo laguntza barik.

Eta bezeroak, beraz, nola egiten dira? Pasareletan egoten zara, adibidez. Zeinetan egon zara?

CreaModan, Getxo Modan, Madrilen, Austrian…

Austrian irabazi egin zenuen, gainera…

Assembly Design Festival du izena eta Graz hirian egiten da. Kalitate handiko jantziak aurkezten dira, eta irabazi egin nuen. Oso pozik nago emaitzarekin.

Eta horrek bezeroak ahalbideratzen ditu?

Jaialdi horietan, pasarelaz gain, stand modukoak ere jartzen dira., showroom antzekoak. Eta desfilea amaitzen denean merkatu hori hasten da. Horrela, desfilea ikusi dutenek arropak erosi ahal dituzte bertan. Hor, arropa asko saltzen dugu. Austriako jaialdi horretan izugarri saldu nuen. Jendeak, jaialdietan, arroparen kalitatea asko baloratzen duelako. Alkandora bat erosteko 100 euro ordaintzeko prest egoten dira.

Hemen hori falta zaigu? Beste leku batzuetan arropen kalitateari ematen zaio garrantzia eta hemen ez?

Bai. Eta diseinuari garrantzia ematen diote. Zerbait ezberdina eramatea garrantzitsua da. Hemen ez da horrenbeste baloratzen.

Pasarela baterako kolekzio oso bat aurkeztu behar izaten duzu. Zenbat denbora ematen duzu hori prestatzen?

Gutxi gorabehera, hiruzpalau hilabeteko lana izaten da bilduma oso bat prestatzea. Kolekzio bat prestatzen nabilenean ez ditut neurrira egindako jantziak egiten, ez dudalako denborarik izaten. Bilduma ateratzea izaten da nire helmuga hilabete horietan, eta horretan egoten naiz buru-belarri.

Eta nondik etortzen zaizu inspirazioa? Elkarrizketa honek ere, agian?

Egia esateko, denak inspiratzen nau; kar, kar, kar. Zure jantziaren mahuken bolumenak, adibidez.

Noski, gaur diseinatzaile batekin egongo naizela banekien eta pixka bat berezi jantzi naiz; kar, kar, kar.

Nik informazio guztia buruan sartzen dut, eta gero, kolekzioa egiten dudanean hori guztia ateratzen da. Eta, lehen esan dudan moduan, lau hilabetetan 25 look ezberdineko kolekzioa aurkezteko moduan egoten naiz.

Eta zein da zure ametsa, Eder?

Lehenengo eta behin, ametsa gehien gustatzen zaidan lan hau eginda erretiratzea izango litzateke, modarekin. Eta, nola ez, Parisen nire arropa erakutsi ahal izatea. Edo Bilbon nire denda propioa izatea.

Parisen desfilatzea da gehien gustatuko litzaizukeena? Eder Aurre, Parisen?

Bai, zalantza barik, hori da nire benetako ametsa. Baina amets hori egia bihurtzea ez da batere erraza. Lan asko egin behar da.

Eta lana dela-eta asko bidaiatzen duzu?

Bai; inspiratzeko, batez ere. Baina esan behar dut Paris dela nire inspirazio iturri nagusia; kar, kar, kar. Oihalak, kaleak, dendak, jendearen estiloa, kafetegiak… Denak inspiratzen nau nola edo hala.

“Jendearen estiloa”, esan duzu. Hemen, Euskal Herrian, badugu estilorik?

Nik uste dut lehen sekulako estiloa geneukala, baina gaur egun galdu egin dugu. Globalizazioarekin galdu egin da. Denda berdinak daude hemen, Parisen, Bartzelonan, Bruselan edo AEBetan. Hemen genuen esentzia hori galdu egin dugu.

Kalean zoazenean, zer ikusten duzu?

Ez da erraza pertsona estiloso bat ikustea. Adibidez, Getxon, amamak edo emakume nagusiak oso estilosoak iruditzen zaizkit. Oraindik esentzia hori badute, baina amamek bakarrik, ez millenialek; kar, kar, kar.

Eta hori diozu gertatzen dela gaur egun daudelako denda oso handiak, moda asko globalizatu da, eta arropa oso merkeak erosi eta erabiltzen ditugulako.

Triste jartzen naiz. Lagunek, adibidez, armairuan garbiketa egiten dutenean zaborrezko poltsa handi bat arropaz beterik ateratzen dutela esaten didate. Nik garbiketa egiten dudanean praka batzuk bota ditzaket apurtuta ditudalako, edo alkandora zahar bat. Baina ez ditut poltsak eta poltsak botatzen. Jendeak, gaur egun, arropa asko erosten du eta erosi eta bi hilabetera bota egiten du.

Merke erosten dugu, baina gero, garesti ateratzen da…

Hori da! Eta azkar aspertzen gara arroparekin. Gaur erosten ditugun prakak bihar modaz pasa direla pentsatzen dugu.

Moda orain oso azkar doa. Nire amak duela 40 urte erositako berokiren bat badu, eta nik egunen baten erabili nahiko nuke, altxor bat delako. Gaur egun hori ez dugu…

Gure ama eta amamek badituzte horrelako jantzi eta arropak, baina gure eguneroko arropak oso merkeak dira eta ez dute kalitate nahikorik. Azkar zaborrean bukatzen dute… Uste dut gazteek kontsumo ohiturak aldatu behar dituztela. Bai pertsonentzat eta baita planetarentzat onuragarria izango delako. Gaur egungo ohiturek kalte besterik ez diote egiten planetari.

Eta zu moduko diseinatzaile gazteei ere ez die onik egiten…

Nik, adibidez, kamisetei edo jertseei prezioa jartzen diedanean lagunei galdetzen diet ea garestia iruditzen zaien edo ez jakiteko. Eta oso garestiak direla esaten dute, 50 eurorekin jertse bat erosi beharrean lau erosi ahal dituztelako. Baina ez da berdina, eta hor dago arazoa. Kalitatea eta diseinu berezia dago nire arroparen atzean, azkenean; beste mundu bat da…

Eta gaia apur bat aldatuz, neurri handiko arropak, adibidez, badirudi gero eta etxe gehiago hasi direla egiten. Oraindik bide luzea dago egiteke, baina zergatik ez da egiten? Nik, adibidez, ezin dut edozein dendatan aurkitu arroparik…

Nik ikusten dudan arazoa hor da, eguneroko arroparen kasuan, neurri handiko jantziak egitea eta, batez ere, produzitzea zaila dela patroiagatik. Konplikatua da produkzio handiak egitea.

Agian, ez da irakasten pertsona lodientzako arropak nola egin? Nik irudi aholkulari bezala klaseak ematen ditut, neurri handiak dituztenei aholkuak ematen dizkietenean ere ez dutelako ikusten neurri ezberdinak daudela. Diseinuan ere hori gertatzen dela uste dut…

Izan liteke, bai. Eta gero, gizarteak ere kanon bat zehazten digula. Eta kanon baten ez bazara sartzen… Hor presioa egin behar da. Adibidez, nire atelierrera etorriko bazina eta pieza berezi bat nahiko bazenu, ez zenuke inolako arazorik izango. Denok joan behar dugu dotore kalean, eskubide hori badugu, behintzat.

Bukatzen joateko, esan dugu hemen estiloa beti egon dela, apur bat galdu dela, baina erreferente oso onak ditugu, ezta? Zein da zure erreferente handiena?

Cristobal Balenziaga. Zoragarria eta berezia da. Munduan ez da aterako bere neurriko diseinatzailerik. Egin zuena, eta oraindik egiten dutena, liluragarria da. Getariako museoan dauden piezak ikusten dituzuenean, duten kalitatea… beste maila batekoa da.

Diseinatzaile onak daude hemen, orduan?

Bai. Uste dut euren izena duten diseinatzaile handiak daudela, harrobi oso ona ere badagoela, eta hasten ari garenak ere indartsu hasi gara. Badago etorkizuna, baina lan asko dago egiteko.

Badago falta den zerbait modan? Edo eskatu nahi duzun zerbait hemen kamera aurrean, kar, kar, kar?

Modan dagoeneko dena eginda dagoela uste dut. Baina diseinatzaileok beste ikuspuntu batetik diseinatzen dugu, eta, nire ustez, hori da berezi egiten gaituena. Kontzientzia pixka bat, eta babesletzak eta dirulaguntzak ere garrantzitsuak izango lirateke guretzat. Guretzat traba handiena ekonomikoa delako, azken finean.

Eta bukatzeko, Eder, zein da zure hurrengo proiektua?

Bilduma berri baten nago murgilduta eta Bruselan edo Luxenburgon aurkeztuko dut.